МБИХ-ны Удирдах Зөвлөлийн 2020 оны нэгдүгээр сарын 18-ны хурлаар Барилгын инженерийн баримтлах Ёс зүйн дүрмийг хэлэлцэн баталсан. Энэхүү дүрмийг гишүүн байгууллагуудын болон хувь гишүүн инженерүүд үйл ажиллагаандаа мөрдлөг болгохыг зөвлөж байна. 

"БАРИЛГЫН ИНЖЕНЕРИЙН ЁС ЗҮЙН ДҮРЭМ"-ийг бүрэн эхээр нь танилцуулж байна. 

БАРИЛГЫН ИНЖЕНЕРИЙН ЁС ЗҮЙН ДҮРЭМ

Нэгдүгээр зүйл. Ерөнхий зүйл.

1.1.    Барилгынсалбарын инженер мэргэжлийн боловсрол эзэмшин тухайн чиглэлээрээ үйл ажиллагаа явуулж байгаа, иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд ажиллаж, амьдрах эрхийг хангахад эзэмшсэн мэргэжлийнхээ хүрээнд үүрэг хүлээсэн иргэнийг барилгын инженер /цаашид Инженер гэх/ гэнэ.

1.2.  Шинжлэх ухаан, технологийн үсрэнгүй хөгжлийн өнөө үед ажиллаж, амьдарчбайгаа  шинэ үеийн ИНЖЕНЕР бид:

-Өнөө болонирээдүй хойч үеийнхээ амьдрах орчны асуудалд онцгой анхаарч, байгаль орчноо хамгаалах, хүн-байгалийн уялдаа холбоо, харилцан хамаарлыг дээдлэх эрхэм зорилгоо гүнээ ухамсарлаж;

-Монгол хүний зан суртахуун, хувийн сахилга бат,  үүрэг хариуцлагаа дээдлэн ажиллах бодит хэрэгцээ, шаардлага чухлаар тавигдаж буйг нотолж;

-Өөрийн эзэмшсэн мэргэжлийн чиглэлээр мэдлэг, чадварыг бүрэн эзэмшсэн, ёс суртахуунтай, соёлтой, шударга, хийж гүйцэтгэсэн ажил үүргээ бүрэн хариуцдаг, хууль дүрмийг нарийн чанд мөрддөг, хүрээлэн буй орчны бохирдлын эсрэг хатуу зогсож чаддаг, мэргэжлийн үйл ажиллагааны давуу талыг хангаж ажилладаг, инженерийн нэр хүнд, үнэ цэнийг өндөрт өргөн, мэргэжил нэгтнүүдээ манлайлан ажилладаг мэргэжилтэн байхаа баталж энэхүү дүрмээр өөрсдийн үйл ажиллагаанд тавигдах ёс суртахууны зарчим, хэм хэмжээ, хариуцлага хүлээх үндсийг тогтоож байна.

Хоёрдугаар зүйл. Нийтлэг үндэслэл

2.1.      Барилгын инженерийн ёс зүйн дүрэм /цаашид Ёс зүйн дүрэм гэх/-ийн зорилго нь ИНЖЕНЕРЭЭС мэргэжлийн үйл ажиллагаандаа дагаж мөрдөх ёс суртахууны зарчим, хэм хэмжээг тодорхойлох, мэргэжлээрээ ажиллаж байгаа инженерүүд түүнийг дагаж мөрдөх, хяналт тавих, хариуцлага хүлээлгэх харилцааг зохицуулахад оршино.

2.2.      Монгол Улсын Үндсэн хууль, Хөдөлмөрийн тухай, Барилгын тухай, Авилгын эсрэг болон бусад хууль тогтоомжийн хэм хэмжээ, зарчим нь энэхүү дүрмийн эрх зүйн үндэс нь байна.

2.3.      Энэхүү ёс зүйн дүрмийг барилгын салбарт ИНЖЕНЕР мэргэжлээрээ ажил, үйлчилгээ эрхэлж байгаа бүх инженерүүд дагаж мөрдөнө.

Гуравдугаар зүйл. Инженерийн ёс суртахууны үндсэн зарчим

3.1.      Инженер  нь өөрийн зорилго, мэргэжлийн үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлэхдээ шударга ёс,  инженерийн нэр төр, үнэт зүйлсийг эрхэмлэн дээдэлсэн дараах ёс суртахууны үндсэн зарчмуудыг  тууштай баримтална:

3.1.1.  Инженер нь олон нийтийн эрүүл мэнд, аюулгүй байдал, сайн сайхан, тогтвортой өсөлт хөгжилтийг эрхэмлэн дээдэлнэ.

3.1.2. Инженер нь мэргэшсэн салбар, эзэмшсэн мэргэжлийнхээ хүрээнд ажил, үйлчилгээ үзүүлнэ.

3.1.3. Инженер нь олон нийтийг үндэслэл бүхий үнэн зөв мэдээллээр хангана.

3.1.4. Инженер нь ажил олгогч, захиалагч болон бусад этгээдтэй харилцахдаа аливаа ашиг сонирхлын зөрчил үүсэхээс сэргийлнэ.

3.1.5. Инженер нь албан үүрэгтээ бусдыг ялгаварлан гадуурхахгүй, гүйцэтгэж байгаа ажил, албаныхаа нэр хүндийг хамгаалах, бусадтай ажиллах, харилцахдаа шударга ёсыг эрхэмлэнэ.

3.1.6. Инженер нь ажил, мэргэжлийнхээ өсөлт хөгжилд байнга анхаарч, мэргэжил нэгт нөхдийнхөө мэргэжлээрээ өсөж дэвжихэд дэмжлэг тусалцаа үзүүлнэ.

Дөрөвдүгээр зүйл. Инженерийн ёс суртахууны хэм, хэмжээ

4.1.      Ёс суртахуунтай инженер байх нь  өөрийн мэргэжлийн нэр хүнд, соёл, үнэлэмжийг дээшлүүлэх, өөрийн зорилго, хүлээсэн үүргийг амжилттай хэрэгжүүлэх үндсэн суурь нөхцөл болох учраас энэхүү дүрмээр тогтоосон ёс суртахууны хэм хэмжээг мөрдөх, сахин биелүүлэх нь инженерийн үүрэг мөн.

4.2.      Инженер нь энэхүү дүрмийн 3.1.1-д заасан үндсэн зарчмын  хүрээнд дор дурдсан ёс суртахууны хэм хэмжээг дагаж мөрдөнө:

4.2.1.  Инженер нь ажил, мэргэжлийнхээ хүрээнд шүүмжлэлийг урьтал болгохгүйгээр иргэдийн эрүүлмэнд, аюулгүй байдал, сайн сайхныг эрхэмлэн дээдэлж ажиллана.

4.2.2.  Инженер нь орчин үеийн дэвшилтэт технологи, судалгаа шинжилгээний ажилтай уялдуулан салбарын норм дүрэм, стандартын шаардлагад нийцсэн зураг, төсөл боловсруулан, хянаж  баталгаажуулна.

4.2.3.  Инженер нь иргэдийн эрүүл, аюулгүй байдалд хор хохирол учруулах нөхцөл байдал үүсэх, тогтвортой хөгжлийн зарчим алдагдах зэргээс үүсч болох аливаа эрсдэлийг захиалагч, ажил олгогчдоо тайлбарлан таниулна.

4.2.4.  Инженер нь энэхүү хэм хэмжээний зарчмууд зөрчигдөж байгааг олж мэдсэн, илрүүлсэн болхолбогдох эрх бүхий байгууллагад заавал бичгээр мэдэгдэн, асуудлыг шийдвэрлэхэд шаардлагатай мэдээллээр тус байгууллагыг хангана.

4.2.5.  Инженер нь иргэдийн эрүүл, аюулгүй байдал болон хүрээлэн буй орчныг хамгаалах үйлсэдөөрийн биеэр оролцож, бүтээн байгуулалтад нь хувь нэмрээ оруулна.

4.2.6.  Инженер нь тогтвортой хөгжлийн зарчмуудыг үндэслэл болгон  олон нийтийн амьдрах орчны түвшнийг сайжруулсан хүрээлэн буй орчныг бүрдүүлнэ.

4.3.      Инженер нь энэхүү дүрмийн 3.1.2-т заасан үндсэн зарчмын хүрээнд дор дурдсан ёс суртахууны хэм хэмжээг дагаж мөрдөнө:

4.3.1.   Инженер нь өөрийн мэргэшсэн салбар, эзэмшсэн мэргэжлийнхээ хүрээнд ажил үүргээгүйцэтгэнэ.

4.3.2.   Инженер нь аль нэг ажил, үйлчилгээ үзүүлэхэд мэргэжлийн мэдлэг, дадлага, туршлага дутагдалтай гэж үзвэл тухайн ажил, үйлчилгээнээс татгалзах, эсхүл зөвлөх инженерийн удирдлаган дор гүйцэтгэнэ.

4.3.3.  Инженер нь мэдлэг, чадвар, дадлага, туршлага дутагдсан аливаа баримт бичигт гарын үсэг зурж баталгаажуулахаас татгалзах бөгөөд баримт бичиг, төлөвлөгөөг зөвхөнахлах мэргэжилтнийхээ хяналтан дор бэлтгэж гаргана.

4.3.4. Инженер нь ажил олгогч болон захиалагчийн хариуцуулсан ажлыг цаг хугацаанд нь инженерийн болон эдийн засгийн тооцоо судалгаатай үр дүнтэй гүйцэтгэх мэргэжлийн ур чадвар эзэмшсэн байна.

4.3.5. Инженер нь компанийн төсөв, хөрөнгийг ариг гамтай, хариуцлагатай, хяналттайгаар зөвхөн ажил олгогч, захиалагчийн хариуцуулсан ажлын хүрээнд шаардлагатай бараа, ажил, үйлчилгээнд зарцуулна.

4.4.      Инженер нь энэхүү дүрмийн 3.1.3-т заасан үндсэн зарчмын  хүрээнд дор дурдсан ёс суртахууны хэм хэмжээг дагаж мөрдөнө:

4.4.1.  Инженер нь олон нийтийн эрх ашигт нийцсэн, тогтвортой хөгжлийг дэмжсэн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх бөгөөд шударга бус, ёс суртахууны хэм хэмжээнд үл нийцэх үйлдэл гаргахыг хориглоно.

4.4.2.  Инженер нь шаардлагатай холбогдох бүхий л мэдээллийгбагтаасан,   үндэслэл бүхий үнэн, зөв мэдээ, тайлангаргана. 

4.4.3.  Инженер нь хууль, шүүхийн үйл ажиллагаанд хөндлөнгийн шинжээчэээр ажиллах, гэрчийн мэдүүлэг өгөх, итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр ажиллахдаа шударга байж,  хэргийн бодит байдалд нийцсэн, нотлох баримтад үндэслэнэ.

4.4.4.  Инженер нь сонирхогч талын өмнөөс албан ёсны төлөөлөх эрхийг авснаас бусад тохиолдолд бусдын өмнөөс тодорхойлолт, шүүмж, дүгнэлт, мэдэгдэл  гаргахыг хориглоно.

4.4.5.  Инженер нь өөрөө оролцоогүй аливаа акт, дүгнэлт, тайлан, тайлбарт гарын үсэг зурахгүй ,хувийн тэмдгээ дарж баталгаажуулахгүй;

4.4.6.  Инженер нь барилгын салбарын ажилтны бүртгэлд хамрагдаж, мэргэжлийн хариуцлагын даатгалд даатгуулсан байна.

4.4.7.  Инженер нь өөрийн үнэлэмжийг хадгалан, мэргэжлийн нэр хүнд, үнэт зүйлс, соёлыг дээдлэн хүндэтгэнэ. Хувийн ашиг сонирхол нь мэргэжлийн нэр хүндээс дээгүүр тавигдах нөхцөл байдлаас зайлсхийнэ.

4.4.8.  Инженер нь өөрийн олж авсан мэдлэг, боловсрол, эзэмшсэн ажил, мэргэжлийнхээ талаар хуурамч мэдээлэл өгөхийг хориглоно.

4.5.      Инженер нь энэхүү дүрмийн 3.1.4-т заасан үндсэн зарчмын  хүрээнд дор дурдсан ёс суртахууны хэм хэмжээг дагаж мөрдөнө:

4.5.1. Инженер нь ажил олгогч, захиалагчтайгаа ашиг сонирхлын зөрчил үүсэхээс сэргийлэх бөгөөдтухайн ажил, мэргэжилд ашиг сонирхлын зөрчил үүсэхээр бол нэн даруй мэдэгдэнэ.

4.5.2. Инженер нь эрх бүхий талууд хүлээн зөвшөөрснөөс бусад тохиолдолд  гүйцэтгэжбуй ажлынхаа хүрээнд ажил олгогчоос цалин хөлс, урамшуулал авна.

4.5.3. Инженер нь ажил олгогч, захиалагчийн даалгавраар ажил үүрэг гүйцэтгэхдээ гэрээлэгч болон бусад оролцогч талуудаас шууд ба шууд бусаар авилга, шан харамж, зуучлалын хөлс авахыг хориглоно.

4.5.4. Инженер нь залилан мэхэлсэн, ёс суртахууны хэм хэмжээ зөрчсөн, шударга бус бизнесийн үйл ажиллагаанд оролцохыг хориглоно.

4.5.5. Инженер нь авилга, хээл хахууль өгөх тохиолдол гарах, эсхүл гуравдагч талаас санал болгосон тохиолдолд ёс зүйн дүрмийг чандлан мөрдөнө.

4.5.6. Инженер нь аливаа төслийн хэрэгжүүлэлт, худалдан авах үйл ажиллагаанд ил тод, нээлттэй байдлыг эрхэмлэж ажиллана.

4.5.7. Инженер нь бүхий л гэрээний хэрэгжилт, үйл ажиллагаандаа авилга, хээл хахуулийг цээрлэнэ.

4.5.8. Олон нийтэд үйлчилгээ үзүүлдэг инженер болох төрийн байгууллагын ажилтан, зөвлөх, мэргэжилтэн нь тухайн байгууллагаас гадуур бусад төрийн болон хувийн байгууллагад ажиллах, үйлчилгээ үзүүлэхийг хориглоно.

4.5.9.  Инженер нь хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй аливаа төсөл, ажил, үйлчилгээ нь  судалгаа, шинжилгээний үр дүнгээр үр ашиггүй болох нь тогтоогдвол холбогдох этгээдэд энэ тухай заавал мэдэгдэнэ.

4.5.10. Инженер нь гүйцэтгэж байгаа ажлынхаа хүрээнд олж авсан нууцлалтай мэдээллийг задруулах, захиалагч, ажил олгогч, нийтийн ашиг сонирхлын эсрэг ашиглахыг хориглоно.

4.5.11. Инженер нь ажил олгогчдоо мэдэгдэхгүйгээр өөрийн мэргэшсэн салбар, мэргэжлээс гадуурх ажлыг хүлээж авахгүй.

4.5.12. Инженер нь ажил олгогчийнхоо зөвшөөрөлгүйгээр болон хувийн хэрэгцээндээ ажлын багаж тоног төхөөрөмж, лабораторийн хэрэгсэл, оффиссын тоног төхөөрөмжийг ашиглахыг хориглоно.

4.5.13. Инженер нь хууль тогтоомж зөрчсөн аливаа асуудлыг нуун дарагдуулахаас зайлсхийнэ.

4.6.      Инженер нь энэхүү дүрмийн 3.1.5-д заасан үндсэн зарчмын  хүрээнд дор дурдсан ёс суртахууны хэм хэмжээг дагаж мөрдөнө:

4.6.1. Инженер нь ажлын байртай болох эсхүл цалинтай ажлын байраа хадгалж авч үлдэхийн тулд эрх мэдэл бүхий аль нэг этгээдэд шууд ба шууд бусаар улс төрийн зорилгоор болон хууль бус хандив өгөх, авилга, шан харамж авах, өгөхийг хориглоно.

4.6.2. Инженер нь эзэмшсэн мэргэжил, мэдлэг, чадварынхаа хүрээнд ажил, үйлчилгээ үзүүлэх ба гэрээ, хэлэлцэл хийнэ.

4.6.3. Инженер нь тооцоо, судалгаагүйгээр мэргэжлийн чиглэлээр шүүмж, дүгнэлт, заавар, зөвлөмж гаргах, энэ тухай саналыг хүлээж авахыг хориглоно.

4.6.4. Инженер нь аливаа хийж буй ажлаа хугацаанд нь дуусгаагүй этгээдтэй харилцахдаа бусдын ашиг сонирхлыг хүндэтгэх, хамгаалах зорилгоор ажлаа хугацаандаа хийж дуусгахыг шаардана. Ажлаа сайн гүйцэтгэсэн ажилтнуудыг аль болох урамшуулахыг эрхэмлэнэ.

4.6.5. Инженер нь бусад инженерийн ажил хэрэг, нэр хүндэд шууд болон шууд бусаар үндэслэлгүйгээр халдах, бусдын ажлыг үндэслэлгүйгээр шүүмжлэхийг хориглоно.

4.6.6. Инженер нь хэвлэлд өгүүлэл, мэдээ, мэдээлэл хэвлүүлэх, мэргэжлийн чиглэлээр норм дүрэм, заавар, стандарт боловсруулах, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр аливаа төрлийн мэдэгдэл гаргахдаа шинжлэх ухааны батлагдсан суурь онол, туршилт,  үнэн бодитой мэдээлэлд үндэслэнэ.

4.7.      Инженер нь энэхүү дүрмийн 3.1.6-д заасан үндсэн зарчмын  хүрээнд дор дурдсан ёс суртахууны хэм хэмжээг дагаж мөрдөнө:

4.7.1. Инженер нь мэргэжлээ тасралтгүй дээшлүүлэх багц цагийн сургалт, семинарт заавал хамрагдаж  өөрийн эзэмшсэн мэдлэг, чадвар, дадлага туршлагаа байнга дээшлүүлнэ.

4.7.2. Инженер нь бусад инженерээ байнга урамшуулан, мэдлэг, чадвараа дээшлүүлэх, инженерийн зэрэг авахад нь дэмжиж тусална.

4.7.3. Инженер нь бусад инженерээ мэргэжлийн болон салбарынхаа уулзалт, семинар, сургалтад  оролцохыг уриална.

4.7.4. Инженер нь ажил олгогч болон ажилтнуудынхаа хамтын ажиллагаа, хөдөлмөрийн харилцааг дэмжиж ажиллана.

Тавдугаар зүйл. Ёс зүйн дүрмийг мөрдөх, хэрэгжилтэдхяналт тавих

5.1.  Ёсзүйн дүрмийн хэрэгжилтэд МБИХ түүний дэргэдэх Ёс зүйн хороо, инженер  ажиллуулж байгаа байгууллага, аж ахуйн нэгжийн  удирдлага тус тусын чиглэлээр хяналт тавьж ажиллана.

5.2.   Ёсзүйн дүрмийг мөрдөх, хэрэгжилтэд хяналт тавих талаар МБИХолбоо дараах үүрэ ггүйцэтгэнэ.

5.2.1. Ёс зүйн дүрмийг сурталчлах, инженерүүдэд сургалт зохион байгуулах;

5.2.2. Гишүүдийн ёс зүйн дүрмийн мөрдөлтөд хяналт тавих, мэдээлэх;

5.2.3. Ёс зүйн дүрмийг зөрчсөн асуудлаар гарсан гомдол, маргааныг Холбооны дэргэдэх Ёс зүйн хороогоор шалгуулах;

5.3.    Инженерийн ёс зүйн дүрмийн зөрчлийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг “Ёс зүйн   дүрмийн зөрчлийг хянан шийдвэрлэх журам”-аар шийдвэрлэнэ.

5.4.      “Ёсзүйн дүрмийн зөрчлийг хянан шийдвэрлэх журам”-ыг МБИХ-ны ТУЗ батална.

Зургадугаар зүйл. Ёс суртахууны зөрчилгаргагчид хүлээлгэх харуцлага

6.1.  Энэ дүрмээр тогтоосон ёс суртахууны хэм хэмжээг зөрчсөн инженерийн үйлдэл, эс үйлдэл нь түүнд хариуцлага хүлээлгэх үндэслэл болно.

6.2.  Ёс зүйн хорооны дүгнэлтээр инженерийн ёс суртахууныг зөрчсөн нь тогтоогдвол хууль тогтоомжийн дагуу хариуцлага хүлээлгэх саналыг холбогдох төрийн болон төрийн бус байгууллага, харьяалах аж ахуйн нэгжийн удирдлагад тавьж шийдвэрлүүлэх, Холбооны гишүүнээс чөлөөлөх, олон нийтэд мэдээлэх үндэслэл болно.

_______________o O o _______________